نەبىجان تۇرسۇن   ( تارىخ پەنلىرى دوكتور)   مىلادىيە 1934-يىلى 4-ئايدا تۇغۇلغىنىدا كۆك بايراققا يۆگەلگەن بىر بوۋاق، مىلادىيە 2025-يىلى 2-ئاينىڭ 20-كۈنى يەنىلا كۆك بايراققا يۆگىنىپ ئاخىرەتكە كەتتى! بۇ بوۋاقنى ئاتا-ئانىسى ۋە شۇ دەۋرنىڭ ئۇيغۇر بايرىقىنى تىكلىگەن قەھرىمانلىرى  يۈكسەك ئارزۇلار بىلەن كۆك بايراققا ئورىغان بولسا، مانا بۈگۈنمۇ يەنە شۇ ئۇيغۇرلارداۋامىنى ئوقۇش ›

جەمئىيەتشۇناس بوردىيونىڭ سىمۋوللۇق زوراۋانلىق چۈشەنچىسى، «شىنجاڭ» ئاتالغۇسىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندا مەجبۇرىي يۈرگۈزۈلۈشىنىڭ ئارقىسىدىكى سوتسىيولوگىيەلىك مېخانىزملار ۋە خىتاينىڭ ھۆكۈمرانلىق يۈرگۈزۈش جەريانلىرىنى چۈشەندۈرۈش ئۈچۈن، بىزنى ناھايىتى مۇۋاپىق بىر رامكا بىلەن تەمىنلەيدۇ. سىمۋوللۇق زوراۋانلىق، شەخسلەرنىڭ ۋە جەمئىيەتلەرنىڭ ئاڭسىز ئېقىمىدا، قانۇنىي ۋە قوبۇل قىلغىلى بولىدىغان دەپ قارالغان بىر ھۆكۈمرانلىق شەكلى يارىتىدۇ؛ بۇ يەردە بېسىم، ئوچۇق-ئاشكاراداۋامىنى ئوقۇش ›

 ئۆتمۈشنىڭ مەسئۇلىيىتىنى ئېلىش، ئۆتمۈش بىلەن يۈزلىنىش ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشىدۇ. بۇ يۈزلىنىش، ئادەتتە ماددىي ۋە مەنىۋىي جەھەتلەر بىلەن شەكىللىنىدۇ.بۇ ماقالىدە مۇزاكىرە قىلىدىغان كوللېكتىپ خاتىرە (خاتىرىلەش مەدەنىيىتى)، ئۆتمۈشتە ناھەقچىلىققا ئۇچرىغان كىشىلەرنىڭ خاتىرىلىرىنى ۋە ئەسلىمىلىرىنى ياشىتىشقا مەركەزلىشىدۇ. كوللېكتىپ خاتىرە چۈشەنچىسىگە قارايدىغان بولساق، ئەمەلىيەتتە جەمئىيەتنىڭ ئورتاق خاتىرىسىنى شەكىللەندۈرگەن ئۆتمۈش بىلەن يۈزلىنىۋاتقانلىقىنى كۆرىمىز.

مەن ھەددىن زىيادە تۇيغۇداشلىقنىڭ يامان نەرسە بولۇپ قېلىشى مۇمكىنمۇ دەپ ئويلاپ قالدىم. چۈنكى مەن، ئومۇمەن، بىز «تۇيغۇداشلىق» سۆزىنى ئىجابىي نەرسە سۈپىتىدە قوللىنىمىز دەپ ئويلايمەن. ئەگەر بىرەيلەننىڭ تۇيغۇداشلىق سەۋىيەسى يۇقىرى بولسا، ئۇلار ياخشى ئادەم دەپ قارىلىدۇ. مەن تۇيغۇداشلىقنى باشقا بىر كىشىنىڭ نېمىنى ھېس قىلىۋاتقانلىقى ۋە ئويلاۋاتقانلىقىنى بىلىش ئىقتىدارى دەپ چۈشىنىمەن. يۇقىرىداۋامىنى ئوقۇش ›

(كىتاپ خۇلاسىسى) ئەرەب ئەخلاقىي تەپەككۇرى، يىلتىزى ئىسلامدىن بۇرۇنقى ئەرەب جەمئىيىتىگە تايانغان، ئەمما ئىسلامنىڭ تەبلىغ قىلىنىشى ۋە تەرەققىياتى بىلەن چوڭقۇرلىشىپ بېيىغان بىر ساھە سۈپىتىدە، ھەم دىنىي ھەم پەلسەپىۋى جەھەتلەردە مۇھىم بىر تەرەققىيات جەريانىنى باشتىن كەچۈرگەن. بۈگۈنكى كۈندە ئەرەب ئەخلاقىي تەپەككۇرى، بۇ تارىخىي ۋە مەدەنىيەت مىراسىنىڭ تەنقىدى ۋە قايتا چۈشەندۈرۈلۈشى بىلەن شەكىللەنمەكتە.داۋامىنى ئوقۇش ›

  دوكتور نەبىجان تۇرسۇنىنىڭ 1933يىلىدىكى شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيەت خاتىرىسىگە چوڭ سوۋغاتى   تارىخ پەنلىرى دوكتورى نەبىجان تۇرسۇننىڭ «ئۇيغۇر ئومۇمىي تارىخى» ناملىق ئەسىرىنىڭ 5-6- توملىرى « شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى ۋە ئۇيغۇر مىللىي گۈللىنىش ھەرىكەتلىرى » 12-نويابىر جۇمھۇرىيەت كۈنىگە ئاتاپ نەشردىن چىقىشقا باشلىدى. بۇنىڭ بىلەن، سىز ئاپتورنىڭ 30 يىللىق جاپا-مۇشەققەتلىقداۋامىنى ئوقۇش ›

سـۆزنى رافائېـل لەمكىندىـن باشـلاش، ئىرقـى قىرغىنچىلىـق ئۇقۇمىنــى ئۈنۈملــۈك چۈشەندۈرۈشــنىڭ ياخشــى باشلىنىشــى بولالايــدۇ. ئــۇ »ئىرقــى قىرغىنچىلىــق-Genocide »ســۆزىنىڭ ئىجاتچىســى ۋە ئىرقــى قىرغىنچىلىــق چۈشەنچىســىنىڭ ئاتىسـى بولـۇش سـۈپىتى بىلـەن، ئۇنىـڭ تەرجىمىھالىمـۇ ئىرقـى قىرغىنچىلىـق ئۇقۇمـى بىلـەن دەۋرداشـلىق خاراكتېرىگـە ئىگـە. ئۇنىــڭ تەرجىمىھالــى بولســا بىــر قېتىملىــق قەھرىمانلىــق ئۇرۇشـىغا ئوخشـاش بولـۇپ، 1948 -يىلـى »بىرلەشـكەن دۆلەتلـەر تەشــكىالتىنىڭ ئىرقــى قىرغىنچىلىقنــىداۋامىنى ئوقۇش ›

  تارىختىــن بۇيــان، ئىنســانلارنىڭ تۇغۇلغاندىــن كېيىــن قانچىلىــك ئۆمــۈر كۆرۈشــى داۋاملىــق تــالاش – تارتىـش قىلىنغـان مەسـىللەردىن بىـرى بولـۇپ كەلـدى. ئىنســانلارنىڭ قانچىلىــك ئۆمــۈر كۆرۈشــى ياكــى يېشــى ئوخشــىمىغان رايــون ۋە جەمئىيەتلــەردە ئوخشــاش بولمىغــان. شــۇنداقلا ئادەملەرنىــڭ ئوتتۇرىچــە ئۆمرىمــۇ زامــان ۋە ماكانغــا ئاساســەن پەرقلىــق بولغــان. بولۇپمــۇ ئۇيغۇرلارغــا ئوخشــاش ئۆزگىلەرنىــڭ بويۇنتۇرۇقــى ئاســتىدىكى مىللەتلــەردە ياشــاش ھوقۇقىغــا مــاسداۋامىنى ئوقۇش ›

مۇسۇلمان زىھنىنىڭ پادىلىشىشى         ئىمپېرىيەلەر دەۋرىدە سىياسىي تۈزۈملەر شەرق جەمئىيەتلىرىدە (شەرق مۇستەبىتلىكى) «پادىچى-پادا مۇناسىۋىتى» ئۈستىگە قۇرۇلدى. گرېتسىيەدە «كېمە-كاپىتان مۇناسىۋىتى»گە تايانغان «شەھەر دۆلەتلىرى»، ئوتتۇرا ئەسىردىكى ياۋروپادا «كېنىزەكلەر-فېئودال-خانلىقلار» مەۋجۇت ئىدى. بۇرژۇۋازىيەنىڭ باش كۆتۈرۈشى بىلەن، ياۋروپا «مىللىي-ئۇلۇس»دۆلەتكە ئۆتتى. ئەرەبىستاننىڭ جەنۇبىدىكى يەمەندە رىم ئىمپېرىيەسىدىكى «پارلامېنت»قا ئوخشاپ كېتىدىغان خانلىقلار (مەيىن-سەبە) تۈزۈمى بار ئىدى.  داۋۇت ئەلەيھىسساللامداۋامىنى ئوقۇش ›